در این دوره برای نخستین بار کمیته‌ای تحت عنوان محیط زیست شکل گرفت. این کمیته به سرعت جای خود را باز کرد و مورد حمایت همه 15 عضو این شورا فرار گرفت. موضوع آب، فاضلاب، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، فضای سبز، باغات و پارک‌های ملی، ساماندهی مشاغل و صنایع آلاینده، آموزش و مشارکت مردم، تفکیک زباله، بازیافت پسماند و... از جمله کارگروه‌های کمیته محیط‌زیست است که ریاست آن را معصومه ابتکار برعهده دارد. مصاحبه ذیل بخشی از اظهارات معصومه ابتکار درباره معضلات محیط زیستی شهر تهران است.
- چرا از آلودگی هوا کماکان به عنوان مهم‌ترین خطری یاد می‌شود که جان آدمی را تهدید می‌کند؟
متأسفانه سموم آلودگی هوا مستقیما وارد جریان خون می‌شود. آلودگی هوا از آن دست معضلاتی است که به شکلی گسترده و البته عادلانه! تبعات و آثار سوء خود را به یک میزان در شمال و جنوب شهر پخش می‌کند. خطر آلاینده‌های جدیدی نظیر بنزن (BTX)، تولوئین و گیزای لین نیز هست که به دلیل عدم رعایت استانداردها چه در حمل‌ونقل بنزین و چه در ایستگاه‌های پمپ بنزین از 2 سال قبل به ما گزارش شده. این گزارش‌ها نشان‌دهنده نشت ترکیبات و بخارات حاصل از بنزین به میزان 20برابر بالاتر از حد مجاز است.
- چه تأثیری بر سلامت شهروندان دارد؟
سرطان‌زاست و این بسیار نگران‌کننده است. علاوه بر این ترکیبات آزبست نیز خطر دیگری است که به دلیل استفاده از صفحه کلاج غیراستاندارد در خودروها به آلاینده‌های دیگر اضافه شده که این نگرانی‌های ما را مضاعف کرده است.
- متولی رسیدگی به این وضعیت کیست و مسئولان مربوطه چه می‌کنند؟
سازمان حفاظت محیط‌زیست. این سازمان در سال‌های 79 تا 84 کمیته اجرایی‌ای داشت که مسئولیت پیگیری برنامه جامع کاهش آلودگی هوا را در تهران و 7 کلانشهر دیگر کشور دنبال می‌کرد. برنامه‌های خوبی هم به اجرا درآورد که حذف سرب از بنزین، تدوین استانداردهای آلودگی هوا و خروج موتورسیکلت‌های آلوده از ثمرات آن بود اما متأسفانه طی چند سال اخیر برنامه جامع کاهش آلودگی هوا تعطیل شده و کمیته اجرایی آن هم عملا متوقف مانده است. اخیرا خبرهای خوشی به دست ما رسیده که حاکی از شروع مجدد و اتخاذ رویکردهای بهتری در حوزه برنامه جامع کاهش آلودگی هوا در سازمان محیط زیست است.
- یکی از اقدامات کمیته محیط زیست شورای شهر، تصویب طرح احداث آزمایشگاهی در میدان اصلی میوه و تره‌بار شهر تهران بود. در مورد این آزمایشگاه، وظایفش و دلایل اتخاذ این تصمیم بگویید؟
سال گذشته مصوبه خوبی به پیشنهاد کمیته محیط‌زیست و تلاش کارشناسان این کمیته و همکاری تنگاتنگ سازمان میادین و میوه و تره‌بار شهرداری به تصویب رسید که براساس آن سازمان میادین میوه و تره‌بار را مکلف می‌کند با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، جهاد سازندگی، بازرگانی و مؤسسه استاندارد کار نظارت بر کیفیت فراورده‌های کشاورزی، غذایی و پروتئینی را انجام دهند. از آنجا که 90درصد فراورده‌های کشاورزی شهر تهران از گلوگاهی به نام میدان اصلی تره‌بار وارد می‌شود، این آزمایشگاه به طور مستقیم بقایای سموم نیترات و مواد آلاینده دیگر مثل فلزات سنگین را کنترل، پایش و نظارت می‌کند.
علاوه بر این طبق یک برنامه زمان‌بندی به تمامی تولیدکنندگان و واردکنندگان اعلام می‌شود تا اشکالات محصولات خود را در یک فرجه زمانی مشخص اصلاح کنند و به حد استاندارد برسانند، در غیر این صورت از پذیرش و توزیع آن فراورده‌ها در شهر جلوگیری خواهد شد. این اتفاق در مورد محصول پسته هم افتاد. کشاورزان با روش‌های صحیح تولید پسته آشنا شدند و الان پسته‌های صادراتی از نظر میزان سموم و آلاینده‌ها به حد استاندارد رسیده اما متأسفانه هنوز وضعیت پسته‌های عرضه‌شده در داخل کشور از این نظر معلوم نیست. در مورد برنج‌های آلوده هم وضع همین‌طور است. بدون نظارت، برنج‌های آلوده از پاکستان و هند وارد کشور شد بعد از 8 ماه که از مصرف آن توسط مردم گذشت اعلام شد که آلوده بود.
در مورد سیب‌زمینی و پیاز هم اتفاق مشابهی افتاد. این در حالی است که اگر این محصولات برای مردم دیگر دنیا قابل‌مصرف نیست نباید برای مردم ما هم قابل مصرف باشد. به همین دلیل ما به تولیدکنندگان اعلام می‌کنیم از این به بعد برای محصولات غذایی و فراورده‌های کشاورزی شهر تهران استانداردهای جدی اعمال خواهد شد و همه محصولات قبل از توزیع در سطح شهر به لحاظ کود شیمیایی غیرمجاز، دست‌کاری‌های ژنتیکی، آبیاری با آب آلوده، مصرف بی‌رویه سموم دفع آفات و نیترات تحت کنترل قرار خواهند گرفت که در صورت تشخیص غیراستاندارد بودن محصولات از توزیع آن جلوگیری به عمل خواهد آمد. البته در اینجا لازم است از همکاری خوب دستگاه‌های دولتی نیز به عنوان یک اتفاق خوب یاد کنم.
- سال گذشته موضوع آلودگی آب هم در شورای شهر مطرح شد و شما انتقادهای جدی بر کیفیت آب تهران مطرح کردید. در این باره بیشتر توضیح دهید.
در مورد کیفیت آب تهران جلسات و بازدیدهای مختلفی داشتیم. در این باره با شورایاری‌های محلات نیز صحبت کردیم. مناطق 21 و 22 تهران که اصلا آب لوله‌کشی ندارند و این باعث تعجب است که چطور در شورای عالی معماری و شهرسازی که طرح جامع شهر تهران و سقف جمعیتی آن مصوب می‌شود مناطقی وجود دارد که از دسترسی به آب لوله‌کشی محرومند و منابع آبشان از شهر تهران جداست. در خیلی مناطق دیگر در جنوب تهران نیز آب گچ دارد و سنگین است. البته خوشبختانه آلودگی میکروبی، بیماری‌زا و عفونی گزارش نشده و سازمان آب به شورای شهر در این‌باره اطمینان داده است که آب تهران به طور دقیق کنترل کیفی می‌شود اما در هر حال مشکل اصلی این است که منابع آب تهران محدود است. خشکسالی، روان‌آب‌ها، آب چشمه و آب پشت سدها را کاهش داده در حالی که جمعیت تهران افزایش داشته است. از سوی دیگر آب‌های زیرزمینی و چاه‌های تهران به دلیل نبود سیستم جمع‌آوری فاضلاب و نشت نیترات به داخل چاه‌های آب شرب آلوده شده و نگرانی‌هایی به وجود آورده است.
- آیا می‌توان پایان روزگاری را اعلام کرد که در آن آب شرب شهر تهران یکی از بهترین و سبک‌ترین آب‌های دنیا بود؟
خیر، کماکان روان‌آب‌های تهران از سرچشمه‌های البرز خیلی خوب است. آب سدهای کرج، لتیان و طالقان بسیار پاک و با مواد معدنی و ترکیبات مناسب هستند، ولی ترکیب آنها با آب چاه موجب افت کیفیت آب می‌شود. یک جاهایی هم مشکل فرسودگی لوله‌های آب و اشکالات خطوط آبرسانی هست که به کدر و خاک‌آلود‌شدن آب منجر شده و توسط شهروندان به ما گزارش می‌شود. در هر حال اصل قضیه تأمین اعتبار برای تکمیل شبکه فاضلاب شهری و نوسازی شبکه آبرسانی است که البته تاکنون اگر حمایتی هم بوده بیشتر از سوی مجلس صورت گرفته تا دولت.
- و اما یکی دیگر از معضلات و آسیب‌های زیست‌محیطی شهر تهران انتشار امواج الکترومغناطیسی توسط دکل‌ها و آنتن‌های مخابراتی است که این موضوع هم سال گذشته در شورای شهر به بحث گذاشته شد. در این باره توضیح دهید.
در سال‌های گذشته به ویژه از سال83 به بعد که با توسعه موبایل و متعاقب آن نصب دکل‌های مخابراتی در داخل بافت‌های مسکونی همراه شد، نگرانی‌ها بابت امواج ساطع شده از این آنتن‌ها نیز شروع شد. در خیلی مواقع حتی این آنتن‌ها در شعاع 50سانتی‌متری پنجره یک منزل مسکونی قرار دارد، در حالی که تأثیرات سوء امواج الکترومغناطیس به طور قطع روی سلامت همه جانداران به اثبات رسیده است. شورای اسلامی شهر تهران به همین دلیل ساماندهی این دکل‌ها را مصوب و شهرداری تهران را مکلف به تأسیس شرکتی کرد که وظیفه آن ساماندهی دکل‌ها، هماهنگی شرکت‌های مخابراتی، الزام آنها به رعایت استانداردها و ضوابط و بازنگری کلی وظایف شرکت‌های مخابراتی است.
اما نگرانی بعدی ما بحث پارازیت‌هاست که با هدف اخلال در فعالیت‌های ماهواره‌ای در شهر منتشر می‌شود. در نشست‌های تخصصی و دانشگاهی دلایل علمی‌ای مبنی بر تأثیر این امواج روی سقط جنین ارائه شده است. این در حالی است که نه شکل کار مشخص است و نه اینکه چه کسی باید پاسخگو باشد. البته در مکاتبه‌ای که از سوی آقای چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران با مراجع ذی‌ربط صورت گرفته این قضیه مطرح شده و ما امیدواریم کسی پاسخگو باشد. در هر حال آثار فراگیر این پارازیت‌ها روی مردم، ما را وامی‌دارد که همچنان پیگیر این قضیه باشیم.
